Τα υπαίθρια γλυπτά μιας πόλης συνδέονται άμεσα με την ιστορία της, την ταυτότητά της, την πολεοδομική της εξέλιξη. Κινούνται ανάμεσα στις επιλογές, καλλιτεχνικές και ιδεολογικές, του γλύπτη που τα δημιούργησε αλλά και του φορέα που τα παρήγγειλε στον γλύπτη και ο οποίος με την πρωτοβουλία του ήθελε να υλοποιήσει μια συγκεκριμένη βούληση και αντίληψη. Αποτελούν δηλαδή φορείς αξιών και ιδεολογίας και ιστορικής μνήμης, και αυτή η πτυχή τους μας ενδιαφέρει περισσότερο στην εργασία μας.

Τι είδους γλυπτά θα περίμενε λοιπόν κανείς να βρει τοποθετημένα στη Νέα Σμύρνη; Ποια θα είναι η σχέση τους με την πόλη μας; Τι θα ήθελε να “θυμάται”, να τιμά, να επιδεικνύει η Νέα Σμύρνη μέσα από τα γλυπτά μνημεία που τοποθέτησε στους ελεύθερους χώρους της ή μπροστά από τα δημοτικά της κτίρια;

Η έρευνα και η καταγραφή μας ανέδειξε ότι τα γλυπτά της Νέας Σμύρνης προβάλλουν την ιστορία και την ταυτότητα της πόλης μας σε τρεις βασικούς άξονες: Τη μνήμη των χαμένων πατρίδων και της περιπέτειας της μικρασιατικής εκστρατείας και καταστροφής, την προσπάθεια της προσφυγικής εγκατάστασης, τη συμμετοχή της πόλης και των κατοίκων της στις ιστορικές στιγμές από το Β ΄ Παγκόσμιο πόλεμο και μετά.

Παρατηρούμε έτσι μνημεία που αφορούν τη Σμύρνη, τη Μικρά Ασία, τονίζουν την καταγωγή των πρώτων οικιστών, καλλιεργούν τη μνήμη και τη νοσταλγία μιας άλλης, μακρινής, οριστικά χαμένης, πατρίδας, που κληροδοτούνται από γενιά σε γενιά. Τέτοια είναι τα γλυπτά κυρίως του Άλσους Μνημοσύνης αλλά και άλλα. Στην ίδια κατηγορία, υπάρχουν επίσης μνημεία ταφικά, επιτύμβιες στήλες και ηρώα, που θυμίζουν την πολεμική προσπάθεια, τον θάνατο και την απώλεια που βίωσαν οι Μικρασιάτες την περίοδο 1919-1922 και οδήγησαν στον ξεριζωμό τους και την εγκατάστασή τους στην Ελλάδα. Δεν λείπουν προτομές σημαντικών προσωπικοτήτων, καταγόμενων από τη Μικρά Ασία, που αποτελούν αναφορές και περηφάνια της πόλης όχι ως τέκνα της Νέας Σμύρνης αλλά ως τέκνα της Ιωνίας, όπως για παράδειγμα η περίπτωση του ποιητή Γιώργου Σεφέρη αλλά και άλλων πνευματικών ανθρώπων καταγόμενων από τη Σμύρνη.

Άλλη ενότητα αποτελούν οι προσωπικότητες που πρωταγωνίστησαν στη συγκρότηση της Νέας Σμύρνης, όπως για παράδειγμα κοινοτικοί και δημοτικοί άρχοντες.

Συναντούμε τέλος γλυπτά τα οποία μνημονεύουν αγώνες και αγωνιστές από την Κατοχή και την Αντίσταση.

Οφείλει επίσης κανείς να παρατηρήσει ότι τα περισσότερα και σημαντικότερα γλυπτά της Νέας Σμύρνης είναι φιλοτεχνημένα από τον γλύπτη Βάσο Καπάνταη (1924 – 1990), o οποίος ήταν κι εκείνος προσφυγικής καταγωγής και το έργο του είναι, θα λέγαμε, σφραγισμένο από τη νοσταλγία των χαμένων πατρίδων.

ΤΙΤΛΟΣ: Ανδριάντας Χρυσοστόμου Σμύρνης

ΥΛΙΚΟ: Ορείχαλκος

 ΓΛΥΠΤΗΣ: Θανάσης Απάρτης

 ΤΟΠΟΣ: Πλατεία Χρυσοστόμου Σμύρνης – Άλσος Μνημοσύνης

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΦΙΛΟΤΕΧΝΗΣΗΣ: 1960

 ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΗΡΙΩΝ: 1965

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ: Ο Χρυσόστομος (Καλαφάτης) ήταν ο τελευταίος μητροπολίτης Σμύρνης. Γεννήθηκε το 1867 στην Τρίγλια της Βιθυνίας στην Προποντίδα. Βρήκε μαρτυρικό θάνατο τον Σεπτέμβριο του 1922, καθώς κατακρεουργήθηκε από φανατισμένο όχλο Τούρκων. Ανακηρύχτηκε ως άγιος τον Ιούλιο του 1993. Ο ανδριάντας του Χρυσοστόμου αποτελεί χαρακτηριστικό σημείο της πόλης μας, τοποθετημένος στην είσοδό της, τη λεγόμενη «Στροφή» της Νέας Σμύρνης, αλλά και σημαντικό σύμβολο της πόλης.

ΤΙΤΛΟΣ: Προτομή Λεωνίδα Παρασκευόπουλου

ΥΛΙΚΟ: Ορείχαλκος σε μαρμάρινη βάση

ΓΛΥΠΤΗΣ: Νικόλας

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ: 1983

ΤΟΠΟΣ: Πλατεία Χρυσοστόμου Σμύρνης – Άλσος Μνημοσύνης

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ: Ο αντιστράτηγος Λεωνίδας Παρασκευόπουλος (1860-1936), με καταγωγή από τη Σμύρνη, ικανότατος στρατιωτικός, συμμετείχε και διακρίθηκε σε όλες τις πολεμικές περιπέτειες της εποχής του (κατάληψη Άρτας το 1881, πόλεμος του 1897, Βαλκανικοί πόλεμοι). Πήρε μέρος στο βενιζελικό κίνημα της Εθνικής Αμύνης (1916), κατά την περίοδο του Εθνικού Διχασμού. Ως αρχιστράτηγος του ελληνικού στρατού από το 1918 μέχρι το 1920, ηγήθηκε της τελευταίας φάσης του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου στο μακεδονικό μέτωπο και της πρώτης της Μικρασιατικής εκστρατείας. Επί της δικής του αρχιστρατηγίας καταλήφθηκε από τις ελληνικές δυνάμεις η Ανατολική Θράκη, η περιοχή της Σμύρνης, και διεξήχθησαν οι επιχειρήσεις προς την Προύσα και το Ουσάκ. Μετά την εκλογική ήττα του Ελευθερίου Βενιζέλου το 1920 και την επιστροφή του βασιλιά Κωνσταντίνου στον θρόνο, παραιτήθηκε.

Ταυτίστηκε στη συνείδηση των Μικρασιατών με τις νίκες του ελληνικού στρατού και την απελευθέρωση των ελληνικών περιοχών. Ήταν ο επικεφαλής της ελληνικής δύναμης που αποβιβάστηκε στη Σμύρνη στις 2 Μαΐου 1919 και έγινε δεκτός με ενθουσιασμό από τους Έλληνες της πόλης, που χαιρέτισαν την ημέρα σαν την αρχή του ελεύθερου βίου τους.

ΤΙΤΛΟΣ: Προτομή Ιωάννη Συκουτρή

ΥΛΙΚΟ: Ορείχαλκος με μαρμάρινη βάση

ΓΛΥΠΤΗΣ: Γιάννης Παππάς

ΤΟΠΟΣ: Πλατεία Χρυσοστόμου - Άλσος Μνημοσύνης

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ: Ο Ιωάννης Συκουτρής (1901-1937) υπήρξε διαπρεπής φιλόλογος που διατέλεσε υφηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Γεννήθηκε στη Σμύρνη. Φοίτησε στην Ευαγγελική Σχολή και το 1918 αποφοίτησε με άριστα και διορίστηκε δάσκαλος στη Μαγνησία. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στη Γερμανία. Διακρίθηκε για τις αξιολογότατες μεταφράσεις και σχολιασμούς κειμένων της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Πέθανε τον Σεπτέμβρη του 1937, σε ηλικία μόλις 36 ετών. Στη βάση της προτομής αναγράφεται :
ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΦΩΤΙΖΕΣ ΤΕΛΕΙΑ ΤΗΝ ΤΡΑΝΟΣΥΝΗ ΜΕ ΤΗ ΔΙΚΗ ΣΟΥ ΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ

ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ

Ας σημειωθεί ότι η προτομή αποτέλεσε αφιέρωμα των μαθητών του.

ΤΙΤΛΟΣ: Η προτομή του Γεωργίου Χόρτον

ΥΛΙΚΟ: Μάρμαρο

ΓΛΥΠΤΗΣ: Γιάννης Γεωργίου

ΤΟΠΟΣ: Πλατεία Χρυσοστόμου - Άλσος Μνημοσύνης

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ: 1980

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ: Ο Γεώργιος Χόρτον (1859-1942) ήταν Αμερικανός διπλωμάτης, ποιητής και φιλέλληνας. Υπηρέτησε σε διάφορες θέσεις ως πρόξενος των Η.Π.Α. στην Ελλάδα, καθώς και στη Σμύρνη (1911-1922). Το 1922 κινητοποιήθηκε όσο μπορούσε για να βοηθήσει τους Έλληνες να διαφύγουν μετά την είσοδο του τουρκικού στρατού στην πόλη. Η ανέγερση της προτομής του αποτελεί ένδειξη ευγνωμοσύνης για τη βοήθειά του στην προσπάθεια διαφυγής και σωτηρίας των Ελλήνων.

ΤΙΤΛΟΣ: Προτομή Δημητρίου Αρχιγένη

ΥΛΙΚΟ: Ορείχαλκος με μαρμάρινη βάση

ΓΛΥΠΤΗΣ: Βάσος Καπάνταης

ΤΟΠΟΣ: Πλατεία Χρυσοστόμου - Άλσος Μνημοσύνης

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ: 1987

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ: Ο Δημήτριος Αρχιγένης (1900-1987) ήταν γιατρός και συγγραφέας. Ασχολήθηκε με τη συγγραφή μελετών για σμυρναϊκά θέματα. Έργα του είναι: Η ζωή στη Σμύρνη, Λαογραφικά Α΄: Οι Νταήδες της Σμύρνης, Λαογραφικά Α΄: Οι Καταφερτζήδες της Σμύρνης, Μαρτυρίες από τη Μικρασιατική καταστροφή, Λαογραφικά Β’: Τα Σινάφια της Σμύρνης κ.ά.

ΤΙΤΛΟΣ: Προτομή Μιχαήλ Αναστασιάδη

ΥΛΙΚΟ: Ορείχαλκος σε ψηλό μαρμάρινο βάθρο

ΓΛΥΠΤΗΣ: Νικόλας

ΤΟΠΟΣ: Πλατεία Χρυσοστόμου - Άλσος Μνημοσύνης

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ: Ο Μιχαήλ Αναστασιάδης (1908-1978) ήταν διαπρεπής φυσικός, καθηγητής της Ηλεκτρονικής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Απόφοιτος της Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης, σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και συνέχισε τις σπουδές του στη Γαλλία. Εξελέγη καθηγητής στο Πανεπιστήμιο. Υπήρξε πρόεδρος πολλών επιστημονικών ενώσεων καθώς και του Αστεροσκοπείου Αθηνών. Υπήρξε πρωτοπόρος στον τομέα της Εφαρμοσμένης Φυσικής, με ευρύ και αξιολογότατο επιστημονικό έργο. Διατέλεσε και πρόεδρος της Ενώσεως Σμυρναίων.

ΤΙΤΛΟΣ: Προτομή Στέλιου Σπεράντζα

ΥΛΙΚΟ: Μάρμαρο

ΓΛΥΠΤΗΣ: Νικόλας

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ: 1970

ΤΟΠΟΣ: Πλατεία Χρυσοστόμου - Άλσος Μνημοσύνης

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ: Ο Στέλιος Σπεράντζας (1888-1962) ήταν γιατρός και λογοτέχνης, με καταγωγή από τη Σίφνο, γεννημένος το 1888 στη Σμύρνη. Αποφοίτησε από την Ευαγγελική Σχολή. Το 1932 απέκτησε δεύτερο πτυχίο από την Οδοντιατρική Σχολή Αθηνών και έφυγε στο Παρίσι, όπου ειδικεύτηκε στην ορθοδοντική. Το 1933 εξελέγη καθηγητής στην έδρα της Ορθοδοντικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Συνδέεται με τον Πανιώνιο Γ.Σ., καθώς είχε κερδίσει τον Πανελλήνιο διαγωνισμό για την συγγραφή του ύμνου του νεοσύστατου τότε συλλόγου, με το ψευδώνυμο Απηλιώτης. Είχε επίσης συμμετάσχει στην επανίδρυσή του στην Αθήνα. Έγραψε πλήθος ιατρικών συγγραμμάτων, ποιητικές συλλογές, θεατρικά έργα και κυρίως ποιήματα και πεζά για παιδιά.

Στο κάτω μέρος του βάθρου αναγράφονται οι ακόλουθοι στόχοι γραμμένοι από τον ίδιο:

"μια φούχτα χώμα να γενώ

όσο χρειάζεται ένα ανθάκι

να φυτρώση"

ΤΙΤΛΟΣ: Προτομή του Χρήστου Σωκ. Σολομωνίδη

ΥΛΙΚΟ: Μάρμαρο

ΓΛΥΠΤΗΣ: Νικόλας

ΤΟΠΟΣ: Πλατεία Χρυσοστόμου Σμύρνης – Άλσος Μνημοσύνης

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ: Ο Χρήστος Σολομωνίδης (1897-1976) ήταν λογοτέχνης και ιστορικός. Γεννήθηκε στη Σμύρνη και σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Άσκησε τη δικηγορία στη Σμύρνη και μετά το 1922 στην Αθήνα. Στην Ελλάδα διετέλεσε βουλευτής, γραμματέας του Υπουργείου Παιδείας και υπουργός Κοινωνικής Προνοίας. Εργάστηκε στις εφημερίδες της Σμύρνης Θάρρος και Αμάλθεια και στον Ελεύθερο Λόγο στην Αθήνα. Έγραψε 30 περίπου βιβλία νομικού, ιστορικού και λογοτεχνικού περιεχομένου, όπως Ο θεσμός της Γερουσίας, Το θέατρο στη Σμύρνη, Ύμνος και Θρήνος στη Σμύρνη, Η εκκλησία στη Σμύρνη, κ.ά. Πέθανε το 1977. Θεωρείται ο κατ’ εξοχήν σμυρναιογράφος, καθώς στα βιβλία του διασώθηκαν πτυχές της ζωής της Σμύρνης πριν από το 1922.

Στο βάθρο αναγράφεται: «Η πόλις και η Εστία Νέας Σμύρνης ευγνωμονούσα».

ΤΙΤΛΟΣ: Ο Έλληνας πρόσκοπος

ΥΛΙΚΟ: Μάρμαρο ΓΛΥΠΤΗΣ: Βάσος Καπάνταης

ΤΟΠΟΣ: Πλατεία Χρυσοστόμου - Άλσος Μνημοσύνης

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΦΙΛΟΤΕΧΝΗΣΗΣ: 1973

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΗΡΙΩΝ: 1975

 ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ: Το μνημείο των προσκόπων φιλοτεχνήθηκε το 1973 από τον Βάσο Καπάνταη μετά από αίτημα της Τοπικής Εφορείας Προσκόπων Νέας Σμύρνης, η οποία πραγματοποίησε έρανο για το σκοπό αυτό. Τα αποκαλυπτήρια έγιναν το 1975 από τον τότε Υπουργό Παιδείας, Ιωάννη Βαρβιτσιώτη, ενώ κάθε χρόνο οι Πρόσκοποι της Ν. Σμύρνης τελούν για τους πεσόντες Προσκόπους από το Αϊδίνι μνημόσυνο στο μητροπολιτικό ναό της Αγίας Φωτεινής και τρισάγιο στο μνημείο. Το Αϊδίνι κατελήφθη από τον ελληνικό στρατό το 1919. Την περίοδο εκείνη η πόλη αριθμούσε 35.000 κατοίκους από τους οποίους οι 8.000 ήταν Έλληνες. Έναν μήνα μετά, ο ελληνικός στρατός δέχτηκε επίθεση από Τούρκους Τσέτες και αναγκάστηκε να υποχωρήσει εγκαταλείποντας την πόλη για τρεις ημέρες, κατά τις οποίες έγινε σφαγή των προσκόπων που βρίσκονταν στην πόλη. Η σφαγή των προσκόπων θεωρείται η πιο αιματηρή πτυχή του παγκόσμιου προσκοπισμού. Ο ελληνικός στρατός ανακατέλαβε την πόλη τρεις μέρες μετά και την εγκατέλειψε οριστικά το 1922.

ΤΙΤΛΟΣ: Πρόσφυγες από την Πέργαμο

ΥΛΙΚΟ: Μάρμαρο

ΤΟΠΟΣ: Πλατεία Χρυσοστόμου - Άλσος Μνήμης

ΓΛΥΠΤΗΣ: Βάσος Καπάνταης

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ: 1978

Σε μαρμάρινη πλάκα στο έδαφος αναγράφεται: «Τον Αύγουστο του 1922 οι Τούρκοι εξόντωσαν με ομαδικές σφαγές τον άμαχο πληθυσμό της Περγάμου και της περιφέρειά της. Στην ιερή μνήμη των μαρτύρων και ηρώων αυτών του έθνους και με ακλόνητη πίστη στο γυρισμό στην προγονική Μικρασιατική γη ο Σύλλογος «Άτταλος» το Ηρώον αυτό δι’ εράνων ανήγειρε το 1978.

Έσεται νόστιμον ήμαρ»

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ: το μνημείο είναι λοιπόν αφιερωμένο στους νεκρούς της Περγάμου τον Αύγουστο του 1922.

Η πόλη της Περγάμου, από την οποία κατάγονται αρκετοί από τους οικιστές της Νέας Σμύρνης, βρίσκεται 90χλμ βόρεια από τη Σμύρνη. Γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη κατά την ελληνιστική περίοδο. Η βιβλιοθήκη της ήταν μία από τις μεγαλύτερες του κόσμου. Μετά την επανάσταση των Περγαμηνών κατά των Ρωμαίων το 88 μ.Χ. και το 117 μ.Χ. η πόλη απογυμνώθηκε από τα μνημεία της και τα έργα τέχνης, που μεταφέρθηκαν στη Ρώμη.

Στους νεότερους χρόνους η πόλη αναπτύχθηκε. Το 1914 ο πληθυσμός της επαρχίας της Περγάμου αριθμούσε 70.000 περίπου κατοίκους, εκ των οποίων 24.000 Έλληνες, 1.500 Αρμένιοι, 800 Εβραίοι και οι υπόλοιποι Τούρκοι. Το 1914 οι περισσότεροι αναγκάστηκαν να καταφύγουν πρόσφυγες στην Ελλάδα (κυρίως στα νησιά) για να παλιννοστήσουν αρκετοί από αυτούς το 1919, μετά την κατάληψη της Περγάμου τον Ιούνιο του 1919 από τον ελληνικό στρατό. Η ζωή γρήγορα αποκαταστάθηκε και η πόλη γνώρισε για άλλη μια φορά μία σύντομη άνθιση. Στις 24 Αυγούστου του 1922, ο ελληνισμός της Περγάμου, υποχρεώθηκε οριστικά να εγκαταλείψει τη Μικρά Ασία.

Ο ιστορικός τέχνης και ακαδημαϊκός Χρύσανθος Χρήστου σχολιάζει σχετικά με το γλυπτό: «Με χαρακτηριστικά όπως τα άδεια μάτια των μορφών, που αναζητούν τη χαμένη πατρίδα, με τα κλειστά περιγράμματα των μορφών, που έχουν χάσει την ατομικότητάτους και είναι απλοί φυγάδες, το έργο κατορθώνει να εκφράσει, με λιτότητα και πειστικότητα, σαφήνεια και αλήθεια, όλο το περιεχόμενο του θέματος.»

ΤΙΤΛΟΣ: Ηρώο των Αρμενίων

ΥΛΙΚΟ: Ορείχαλκος και πέτρα.

ΓΛΥΠΤΗΣ: Βάσος Καπάνταης

ΤΟΠΟΣ: Άλσος Μνημοσύνης

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΗΡΙΩΝ: 14 Απριλίου 1979

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ: Πρόκειται για το μοναδικό στην Ελλάδα μνημείο των Αρμενίων. Το μνημείο αυτό το έστησαν οι Αρμένιοι της Ελλάδας, το 1979, προς τιμήν των 1.300.000 Αρμενίων που σφαγιάστηκαν το 1915 από τους Τούρκους. Πάνω στην πέτρα υπάρχει γραμμένη η φράση «ΑΡΜΕΝΙΩΝ ΑΓΩΝ». Όπως σημειώνει ο Χρ. Χρήστου, «με την καμπάνα να φωνάζει για τη σφαγή των Αρμενίων και το ξίφος να ζήτα δικαίωση, το θέμα μεταφέρεται χωρίς δυσκολία με πειστικότητα και ασφάλεια στο θεατή».

Οι δεσμοί Ελλήνων και Αρμενίων είναι στενοί. Πολλοί είναι οι αρμενικής καταγωγής συμπολίτες μας, εγκατεστημένοι εδώ από την Καταστροφή. Ας σημειωθεί ότι το 2001 η Νέα Σμύρνη αδελφοποιήθηκε με τον δήμο Σισιάν της επαρχίας Σιουνίκ της Δημοκρατίας της Αρμενίας.

ΤΙΤΛΟΣ: Ηρώο Αϊβαλίου

ΥΛΙΚΟ: Ορείχαλκος (σε μεταλλική βάση)

ΓΛΥΠΤΗΣ: Βάσος Καπάνταης

ΤΟΠΟΣ: Πλατεία Χρυσοστόμου - Άλσος Μνημοσύνης

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ: 1987

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ: Το μνημείο τιμά τους νεκρούς του 1922 από το Αϊβαλί, τις Κυδωνίες της Μικράς Ασίας. Το Αϊβαλί ή Κυδωνίες βρίσκεται στα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας, απέναντι από τη Λέσβο. Η ονομασία της πόλης προέρχεται από την τουρκική λέξη ayva (αϊβά), που σημαίνει “κυδώνι”, αφού τόσο ο καρπός όσο και το όστρακο αφθονούν στην ευρύτερη περιοχή, ενώ η παλιότερη ελληνική ονομασία της πόλης ήταν Κυδωνίες, για τους ίδιους λόγους. Το Αϊβαλί ήταν πατρίδα, μεταξύ άλλων, του λογοτέχνη και ζωγράφου Φώτη Κόντογλου και του συγγραφέα Ηλία Βενέζη. Τις Κυδωνίες κατέλαβε στις 29 Αυγούστου του 1922, ο τούρκικος στρατός με αποτέλεσμα να εκτελεστούν πολλοί άνδρες. Η πόλη του Αϊβαλίου αποτέλεσε σύμβολο προσφυγιάς του 1922. Στην πόλη εγκαταστάθηκαν με τη συνθήκη της Ανταλλαγής των πληθυσμών μουσουλμάνοι, κυρίως από την Κρήτη.

Στη μεταλλική βάση του γλυπτού διακρίνεται η επιγραφή : Αϊβαλί 1580 (χρονολογία ίδρυσης της πόλης από Λέσβιους).

ΤΙΤΛΟΣ: Μικρασιατικά Παράλια με αναπαραστάσεις από την Ιωνία

ΥΛΙΚΟ: Μέταλλο πάνω σε μάρμαρο.

ΓΛΥΠΤΗΣ: Βάσος Καπάνταης

ΤΟΠΟΣ: Πλατεία Χρυσοστόμου - Άλσος Μνημοσύνης

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ: 1969

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ: Με την ονομασία Ιωνία ήταν γνωστή στην αρχαιότητα η περιοχή των δυτικών παραλίων της Μικράς Ασίας. Περιλάμβανε επίσης τα νησιά Χίο, Σάμο, Ικαρία και άλλα μικρότερα. Παρά την παρουσία διαφορετικών φυλετικών ομάδων, Ιώνων, Αιολέων, Μινύων, το ιωνικό στοιχείο ήταν το πολυπληθέστερο και το καλύτερα οργανωμένο και έδωσε το όνομά του στην ευρύτερη περιοχή. Οι πόλεις της Ιωνίας ήταν αυτόνομες και ανεξάρτητες, είχαν όμως σχηματίσει μια ένωση δώδεκα πόλεων, την Ιωνική Δωδεκάπολη.

Στους νεότερους χρόνους το ελληνικό στοιχείο στην περιοχή γνώρισε μεγάλη οικονομική και πολιτιστική ακμή. Με τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922, οι Έλληνες των ιωνικών παραλίων αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την γενέτειρά τους και να καταφύγουν πρόσφυγες στην Ελλάδα.

Ας σημειωθεί ότι η πλειονότητα των προσφύγων που εγκαταστάθηκαν στη Νέα Σμύρνη προέρχονταν από τα δυτικά μικρασιατικά παράλια, από την Ιωνία.

ΤΙΤΛΟΣ: ΣΜΥΡΝΑ

ΥΛΙΚΟ: Ορείχαλκος

ΓΛΥΠΤΗΣ: Βάσος Καπάνταης

ΤΟΠΟΣ: Εστία Νέας Σμύρνης

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ: 1985

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ: Στο γλυπτό εικονίζεται η μάνα και το παιδί της να αγναντεύουν προς τη χαμένη πατρίδα τους, την Ιωνία. Όπως σημειώνει ο ιστορικός τέχνης και ακαδημαϊκός Χρ. Χρήστου, «μεταφέρει στο θεατή τη σύνδεση της μορφής με το παρελθόν αλλά και την ελπίδα για το μέλλον, το παρελθόν στη μορφή της μητέρας πατρίδας και το μέλλον στη μορφή του παιδιού, που κοιτάζει μακριά και αντικρίζει τη μακρινή χαμένη πατρίδα, στην οποία πιστεύει ότι θα ξαναγυρίσει.» Στη βάση του γλυπτού αναγράφεται: ΕΣΕΤΑΙ ΗΜΑΡ ΝΟΣΤΙΜΟΝ.

Πρόκειται για ένα πολύ χαρακτηριστικό γλυπτό της πόλης, αφού εκφράζει με εύγλωττο τρόπο την «ενατένιση» της χαμένης πατρίδας και την ελπίδα της επιστροφής, ό,τι δηλαδή σφράγισε την πρώτη γενιά των προσφύγων.

ΤΙΤΛΟΣ: Επιτύμβια Νίκη

ΥΛΙΚΟ: Μάρμαρο

ΓΛΥΠΤΗΣ: Βάσος Καπάνταης

ΤΟΠΟΣ: Εστία Νέας Σμύρνης

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ:1987

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ: Οι επιτύμβιες στήλες και τα επιτύμβια γλυπτά στήνονται πάνω από τάφους, για να σημαίνεται ο τάφος και να διαιωνίζεται η μνήμη του νεκρού, καθώς πάνω αναγράφονταν τα στοιχεία της ταυτότητάς του. Το συγκεκριμένο άγαλμα έχει κατασκευαστεί για να τιμήσει τους νεκρούς της Μικρασιατικής καταστροφής.

ΤΙΤΛΟΣ: Πόντιος Ακρίτας

ΥΛΙΚΟ: Ορείχαλκος

ΓΛΥΠΤΗΣ: Βάσος Καπάνταης

ΤΟΠΟΣ: Εστία Νέας Σμύρνης

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ:1988

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ: Ο Πόντος ως γεωγραφική ενότητα, από την αρχαιότητα περιλάμβανε την ευρεία παραλιακή χώρα του Εύξεινου Πόντου: η έκταση κάλυπτε τις περιοχές ανάμεσα στο Φάση ποταμό, κοντά στον οποίο σήμερα βρίσκεται η πόλη Βατούμ της Γεωργίας, και την Ηράκλεια την Ποντική, όπως αναφέρουν οι αρχαίοι ιστοριογράφοι Ηρόδοτος, Ξενοφώντας και άλλοι. Οι βυζαντινοί αυτοκράτορες για την ενίσχυση των ανατολικών τους συνόρων είχαν παραχωρήσει ιδιαίτερα προνόμια στην περιοχή, θεωρώντας τους κατοίκους του φύλακες των συνόρων της αυτοκρατορίας. Δεν είναι τυχαίο ότι καλλιεργήθηκε εκεί ο κύκλος των ακριτικών τραγουδιών, γεγονός που επιβεβαιώνει την ουσιαστική προσφορά των ακριτών στη φύλαξη των βυζαντινών συνόρων. Γενικά όμως ο ποντιακός ελληνισμός, λόγω της γεωγραφικής του θέσης μπορεί να θεωρηθεί ακριτικό στοιχείο του ελληνισμού.

Πάνω στην ασπίδα αναγράφεται : ΕΣΕΤΑΙ ΗΜΑΡ ΝΟΣΤΙΜΟΝ

ΤΙΤΛΟΣ: Προτομή Στέλιου Σεφεριάδη

ΥΛΙΚΟ: Ορείχαλκος σε ψηλό μαρμάρινο βάθρο

ΤΟΠΟΣ: Τριγωνική νησίδα στη συμβολή των οδών Παλαιολόγου και Κυδωνιών

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ: Ο Στέλιος Σεφεριάδης (1873-1951) ήταν νομικός, λόγιος και ακαδημαϊκός. Σπούδασε νομικά στο Αιξ της Γαλλίας και στο Παρίσι. Ξεκίνησε την καριέρα του ως δικηγόρος στη Σμύρνη. Το 1919 εξελέγη καθηγητής του Διεθνούς Δικαίου στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και το 1933 μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Από νεαρή ηλικία ασχολήθηκε με τη λογοτεχνία. Από τον πρώτο του γάμο με την Δέσποινα Τενεκίδη απέκτησε τρία παιδιά, τον ποιητή και διπλωμάτη Γιώργο Σεφέρη, τον Άγγελο Σεφεριάδη και την λογία Ιωάννα Τσάτσου, σύζυγο του φιλοσόφου και πολιτικού Κωνσταντίνου Τσάτσου, μετέπειτα Προέδρου της Δημοκρατίας. Πέθανε στο Παρίσι, όπου και βρίσκεται ενταφιασμένος.

ΤΙΤΛΟΣ: Προτομή Γιώργου Σεφέρη

ΥΛΙΚΟ: Ορείχαλκος σε ψηλό μαρμάρινο βάθρο

ΓΛΥΠΤΗΣ: Νικόλας

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΦΙΛΟΤΕΧΝΗΣΗΣ: 1975

ΤΟΠΟΣ: Τριγωνική νησίδα στη συμβολή των οδών Παλαιολόγου και Κυδωνιών

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ: Δίπλα στην προτομή του πατέρα του, Στέλιου Σεφεριάδη, τοποθετήθηκε στις 30 Νοεμβρίου 1975, η προτομή του νομπελίστα ποιητή Γιώργου Σεφέρη (1900-1971). Στα αποκαλυπτήρια παρευρέθηκε η Ιωάννα Τσάτσου, αδελφή του ποιητή και σύζυγος του Προέδρου της Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Τσάτσου. Ο Γιώργος Σεφέρης γεννήθηκε στη Σμύρνη. Το 1914 εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στην Αθήνα. Σπούδασε νομικά στην Αθήνα και το Παρίσι. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1925. Υπήρξε υπάλληλος του Υπουργείου Εξωτερικών με λαμπρή καριέρα διπλωμάτη. Το 1941 παντρεύτηκε τη Μαρώ Ζάννου, με την οποία έζησε όλη του τη ζωή. Το 1963 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ, ο πρώτος Έλληνας ποιητής που έτυχε τέτοιας διάκρισης. Το 1968 έκανε την περίφημη δήλωση ενάντια στο καθεστώς των Συνταγματαρχών. Το 1971 η κηδεία του υπήρξε αφορμή παλλαϊκού συλλαλητηρίου.

Υπήρξε από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές του 20ού αι. Κορυφαίος εκπρόσωπος της γενιάς του ’30 και θεωρητικός της. Επηρεάστηκε από τον ευρωπαϊκό μοντερνισμό της εποχής, προσαρμόζοντάς τον στα δεδομένα της προσωπικής ελληνικής του ταυτότητας.

ΤΙΤΛΟΣ: Χρυσόστομος Νέας Σμύρνης.

ΥΛΙΚΟ: Ορείχαλκος

ΓΛΥΠΤΗΣ: Βάσος Καπάνταης

ΤΟΠΟΣ: Περίβολος ναού Αγίας Φωτεινής

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΗΡΙΩΝ: 14 Σεπτεμβρίου 1987

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ: Η Νέα Σμύρνη αναγνωρίστηκε ως μητρόπολη το 1974, με αρμοδιότητες που εκτείνονται και σε όμορους δήμους. Πρώτος μητροπολίτης της ήταν ο μικρασιατικής καταγωγής Χρυσόστομος και η ενθρόνισή του έγινε στον καθεδρικό ναό της Αγίας Φωτεινής στις 15 Ιουνίου 1974. Ο Χρυσόστομος (κατά κόσμον Άρης Βούλτσος), γεννήθηκε το 1927 στην Αθήνα. Σπούδασε στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και το 1952 χειροτονήθηκε διάκονος. Υπηρέτησε ως ιεροκήρυκας στη Μητρόπολη Άρτης, Ιωαννίνων, Καλαβρύτων και Αιγιαλείας και στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών. Στις 22 Ιουνίου 1970 εξελέγη βοηθός επίσκοπος του τότε μητροπολίτη Ιωαννίνων, μετέπειτα Αρχιεπισκόπου Αθηνών Σεραφείμ Τίκα (†1998). Ας σημειωθεί ότι ο πατέρας του ήταν ο προσωπικός φύλακας και οδηγός της άμαξας του μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσοστόμου. Πέθανε το 1986 σε ηλικία 59 ετών.

ΤΙΤΛΟΣ: Μνημείο Ποντιακής Γενοκτονίας

ΥΛΙΚΟ: Ορείχαλκος σε μαρμάρινο βάθρο.

ΓΛΥΠΤΗΣ: Ελένη Βάλβη

ΤΟΠΟΣ: Πλατεία Αίνου (μετονομάστηκε το 2004 σε Πλατεία Ποντιακής Γενοκτονίας)

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗΣ: 2004

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ: Το μνημείο αναφέρεται στους διωγμούς που υπέστη ο ποντιακός ελληνισμός κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου και την περίοδο 1919 - 1923. Τον Δεκέμβριο του 1916 άρχισαν διώξεις του ποντιακού ελληνισμού, οι οποίες έλαβαν διάφορες μορφές (εξορία, αναγκαστική μετακίνηση ολόκληρων κοινοτήτων και σε ορισμένες περιπτώσεις δολοφονίες). Η ήττα της Τουρκίας από τις δυνάμεις της Αντάντ έφερε μια προσωρινή ανάπαυλα στον διωγμό αυτό. Σε πολλούς εξόριστους επιτράπηκε τότε να επιστρέψουν στις πατρίδες τους. Στο πλαίσιο της «αυτοδιάθεσης των λαών» μετά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο, οι Έλληνες του Πόντου συνέλαβαν την ιδέα της δημιουργίας της Ανεξάρτητης Δημοκρατίας του Πόντου. Με υπομνήματα και παραστάσεις προς τους εκπροσώπους των Μεγάλων Δυνάμεων, πρότειναν τη δημιουργία ποντοαρμενικού κράτους, το οποίο όμως λόγω των ιστορικών συγκυριών δεν υλοποιήθηκε. Με την αποβίβαση του Μουσταφά Κεμάλ στη Σαμψούντα στις 19 Μαΐου 1919, αρχίζει η δεύτερη και σκληρότερη φάση του διωγμού των Ελλήνων του Πόντου. Εκείνη την εποχή οργανώθηκε το αντάρτικο του Πόντου εναντίον των Τούρκων. Η γενοκτονία όμως ανάγκασε τους Πόντιους να εγκαταλείψουν τις εστίες τους και να μετοικήσουν στην Ελλάδα, στην ΕΣΣΔ (εκεί διώχθηκαν από το σταλινικό καθεστώς την περίοδο του μεσοπολέμου), στο Ιράν, στη Συρία, και αλλού (Αυστραλία, ΗΠΑ). Ερχόμενοι στην Ελλάδα, οι Πόντιοι δημιούργησαν κοινότητες με ισχυρούς δεσμούς και με στόχο να διατηρήσουν την ιδιαίτερη πολιτισμική τους ταυτότητα, καλλιεργώντας τη γλώσσα, τα ήθη και έθιμα, δημιουργώντας συλλόγους και αναδεικνύοντας τον πολιτισμό τους.

ΤΙΤΛΟΣ: Άγαλμα Ελευθερίου Βενιζέλου

ΥΛΙΚΟ: Ορείχαλκος σε μαρμάρινο βάθρο

ΓΛΥΠΤΗΣ: Β. Κάρλος ΤΟΠΟΣ: Πλατεία Νέας Σμύρνης

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΗΡΙΩΝ: Νοέμβριος 2004

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ: Η πρωτοβουλία της ανέγερσης ανήκει στην Ένωση Κρητών Νέας Σμύρνης και Παλαιού Φαλήρου. Τα αποκαλυπτήρια έγιναν από τον πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλο. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος (1864 – 1936) υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους πολιτικούς της νεότερης Ελλάδας, με σημαντικά επιτεύγματα στον τομέα κυρίως της εξωτερικής πολιτικής, αλλά και της εσωτερικής οργάνωσης και εκσυγχρονισμού του κράτους και των οικονομικών του δομών. Επιχείρησε επιτυχώς την εδαφική ολοκλήρωση της Ελλάδας (Μακεδονία, Ήπειρος, νησιά ΒΑ Αιγαίου, Κρήτη). Στη συγκυρία του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου, κατάφερε, θέτοντας την Ελλάδα με το μέρος της Αντάντ, να υλοποιήσει τη Μεγάλη Ιδέα, καθώς με την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, στο ελληνικό κράτος παραχωρήθηκε ολόκληρη η Θράκη, και η διοίκηση της Σμύρνης και της περιοχής της για πέντε χρόνια (μετά την πενταετία με δημοψήφισμα οι κάτοικοι θα αποφάσιζαν την προσάρτησή τους ή όχι στην Ελλάδα). Να σημειωθεί ότι οι εντολές του για σεβασμό όλων των σύνοικων πληθυσμών της Σμύρνης ήταν αυστηρότατες. Η εκλογική του ήττα στις εκλογές του 1920 και η αναχώρησή του από τη χώρα άλλαξε την κατάσταση. Από τη μία η επαναφορά του Κωνσταντίνου στον θρόνο και η συνέχιση της εκστρατείας από τη νέα κυβέρνηση παρά τις προεκλογικές της δεσμεύσεις, από την άλλη η αλλαγή των συμφερόντων των Συμμάχων προκάλεσαν τη διπλωματική εγκατάλειψη της χώρας. Οι λανθασμένες στρατιωτικές επιλογές στο μικρασιατικό μέτωπο συντέλεσαν στην ήττα και τελικά στον ξεριζωμό των Ελλήνων της Μικράς Ασίας, της Ανατολικής Θράκης και του Πόντου από τις εστίες τους. Ως πρόσφυγες, οι Μικρασιάτες έμειναν προσηλωμένοι στον Ελευθέριο Βενιζέλο, κυβερνήσεις του οποίου ανέλαβαν την αποκατάστασή τους. Μέχρι τουλάχιστον τις αρχές της δεκαετίας του 1930, πολιτικά τάχθηκαν με το δικό του κόμμα, θεωρώντας τους αντιπάλους του, το Λαϊκό Κόμμα, εχθρικούς απέναντί τους.
Η τοποθέτηση λοιπόν του ανδριάντα του Ελευθερίου Βενιζέλου στη Νέα Σμύρνη αποτελεί φόρο τιμής στον πολιτικό τον οποίο οι Μικρασιάτες θεωρούσαν ως αρχιτέκτονα της Μεγάλης Ιδέας, αλλά και υποστηρικτή και προστάτη τους κατά την εγκατάστασή τους στη νέα πατρίδα.

ΤΙΤΛΟΣ: Προτομή του Αθ. Καρύλλου

ΥΛΙΚΟ: Ορείχαλκος με μαρμάρινη βάση

ΓΛΥΠΤΗΣ: Βάσος Καπάνταης

ΤΟΠΟΣ: Πλατεία Νέας Σμύρνης

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ: Ο Αθανάσιος Καρύλλος (1895-1979), από το Αδραμύττιο της Μικράς Ασίας, υπήρξε ο πρώτος αιρετός κοινοτάρχης της κοινότητας Νέας Σμύρνης, η οποία ιδρύθηκε το 1934 και πρώτος δήμαρχος του Δήμου Νέας Σμύρνης (1943). Επανεξελέγη δήμαρχος την περίοδο 1951-1959. Πρωταγωνίστησε στη συγκρότηση και οργάνωση του οικισμού που εξελίχθηκε σε κοινότητα και στη συνέχεια σε δήμο, και συνδέεται με πολλά από τα έργα που έγιναν στη Νέα Σμύρνη. Διατέλεσε και πρώτος πρόεδρος της Εστίας Νέας Σμύρνης, τότε Λέσχης Νέας Σμύρνης (1930-1931).

ΤΙΤΛΟΣ: Μνημείο Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης 1941-1944

ΥΛΙΚΟ: Ανάγλυφο από μάρμαρο και ορείχαλκο

ΤΟΠΟΣ: Πλατεία Σκαντζουράκη

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΗΡΙΩΝ: 1997

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ: Αντιστασιακή δράση στη Νέα Σμύρνη εκδηλώθηκε ήδη από το καλοκαίρι του 1941. Ανάμεσα στις αντιστασιακές οργανώσεις ιδιαίτερα μαχητικό υπήρξε το Ε.Α.Μ. Νέων. Σε οικία της Νέας Σμύρνης εγκαταστάθηκε ο πρώτος ασύρματος της οργάνωσης «Μίδας 614» του Ιωάννη Τσιγάντε. Πολλοί ήταν οι Νεοσμυρνιώτες αγωνιστές που βασανίστηκαν, κλείστηκαν στο Στρατόπεδο του Χαϊδαρίου, στάλθηκαν στη Γερμανία και την Πολωνία ή εκτελέστηκαν.

ΤΙΤΛΟΣ: Ηρώο εκτελεσμένων στον Φάρο

ΥΛΙΚΟ: Ορείχαλκος σε ψηλό μαρμάρινο βάθρο

ΓΛΥΠΤΗΣ: Ηλίας Κατζιλιέρης

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΦΙΛΟΤΕΧΝΗΣΗΣ: 1980

ΤΟΠΟΣ: Πλατεία του Φάρου

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ: Στις 9 Αυγούστου 1944 οι δυνάμεις Κατοχής οργάνωσαν μπλόκο στην περιοχή του Φάρου (την πιο παλιά συνοικία της Νέας Σμύρνης, προϋπάρχουσα της εγκατάστασης των προσφύγων, στο βορειοανατολικό τμήμα της Νέας Σμύρνης). Στο μπλόκο συνελήφθησαν 3.000 πολίτες, ενώ έχασαν την ζωή τους 114 πατριώτες. Αυτών των πατριωτών τη μνήμη τιμά το μνημείο, που έχει στηθεί στην πλατεία του Φάρου. Είχε προηγηθεί και άλλο μπλόκο στις 5 Ιανουαρίου 1944 πάλι στον Φάρο για να συλληφθούν ΕΛΑΣίτες που είχαν εντοπιστεί στην περιοχή. Τότε σκοτώθηκε πολεμώντας στο σπίτι του και ο Σπύρος Αλεβίζος, πρωταγωνιστική μορφή της Εθνικής Αντίστασης στην περιοχή της Νέας Σμύρνης και υπεύθυνος του Ε.Λ.Α.Σ. Φάρου.

ΤΙΤΛΟΣ: Ειρήνη

ΥΛΙΚΟ: Ορείχαλκος

ΓΛΥΠΤΗΣ: Ηλίας Καντζιλιέρης

ΤΟΠΟΣ: Πλατεία Ειρήνης, Νέα Σμύρνη

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ: 1986

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ: Η Νέα Σμύρνη αποτελεί τον χώρο εγκατάστασης Μικρασιατών προσφύγων, ανθρώπων που υπέφεραν από τον πόλεμο, ξεριζώθηκαν από τις πατρίδες τους και μετακινήθηκαν σε συνθήκες διωγμού στην Ελλάδα. Πρόκειται λοιπόν για έναν πληθυσμό που βίωσε τραυματικά τη σκληρότητα και την ανατροπή που σημαίνει ο πόλεμος στις ανθρώπινες ζωές και συνεπώς είναι προσηλωμένος στο αγαθό και την αξία της ειρήνης. Το άγαλμα της Ειρήνης στην Ν. Σμύρνη τονίζει λοιπόν την αξία της ειρήνης στην ανθρώπινη ζωή και δημιουργία, και σταθερή επιδίωξη του ελληνικού λαού. Γράφει ο ίδιος ο γλύπτης, ο οποίος χρησιμοποίησε, ας σημειωθεί, για μοντέλο του έργου του, την κόρη του Μυρτώ: «Το άγαλμα της Ειρήνης δεν είναι χρήσιμο γιατί μας θυμίζει τα δεινά του πολέμου, αλλά γιατί μας επιβάλλει, αν και όσο το καταφέρνει, την κατάφαση της ζωής, την ομορφιά της ύπαρξης.»

ΤΙΤΛΟΣ: Μυρτώ

ΥΛΙΚΟ: Ορείχαλκος

ΓΛΥΠΤΗΣ: Ηλίας Κατζιλιέρης

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ: 1987

ΤΟΠΟΣ: Πλατεία Σταδίου

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ: Η πλατεία Σταδίου σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Θεόδωρο Κατζιλιέρη. Οι εργασίες διαμόρφωσης ολοκληρώθηκαν το 1987. Κοσμείται από το άγαλμα Μυρτώ, το οποίο αποτελεί ένα μήνυμα αγάπης και ζωής, εξαιρετικά ενεργό στην αθώα και τρυφερή μορφή του μικρού κοριτσιού. Το άγαλμα αυτό, κατά τη γνώμη μας, «συνομιλεί» με το άγαλμα της Ειρήνης, του ίδιου γλύπτη, τοποθετημένο στην πλατεία Ειρήνης.

ΤΙΤΛΟΣ: Μνημείο Εθελόντριας Αδελφής Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού

ΥΛΙΚΟ: Ορείχαλκος

ΓΛΥΠΤΗΣ: Θέλξη Θεοχάρη

ΤΟΠΟΣ: Δυτική είσοδος Άλσους Νέας Σμύρνης

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΗΡΙΩΝ: 2010

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ: Αποτέλεσε πρωτοβουλία του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού για να τιμηθεί η προσφορά των αδερφών νοσοκόμων τόσο σε καιρό ειρήνης όσο και σε καιρό πολέμου. Ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός ιδρύθηκε στις 10 Ιουνίου το 1877 με πρωτοβουλία της βασίλισσας Όλγας. Από τότε δεν έπαψε να δίνει το «παρών» στην ελληνική κοινωνία.